Janusz Palikot – „Refleksje nad istotą biznesu”

„Często słyszę pytanie o to, jak udało mi się zdobyć pierwsze pieniądze. Takie pytanie wskazywałoby, że najtrudniejsze jest zdobycie właśnie pierwszego kapitału. Otóż tak nie jest. Pierwszy kapitał jest tak samo trudno zdobyć, jak każdy kolejny”[1].

Na swoim blogu staram się przedstawiać ludzi biznesu z różnych krajów. Oczywiście w piśmiennictwie biznesowym zawsze będzie przewaga ludzi ze Stanów Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii, gdyż tam niejako wpisane w kulturę jest chwalenie się sukcesami biznesowymi i dzielenie cennymi lekcjami ze społeczeństwem. W Polsce jest nieco inaczej, nie przypadkiem najbogatszy Polak ukrywa się przed wszystkimi, nie pokazuje twarzy na zdjęciach, a nawet nie ma służbowej skrzynki e-mail. Mimo to coraz więcej najzamożniejszych Polaków opisuje swoje doświadczenia biznesowe i wielu z nich już opisałem na tym blogu.

Tym razem zrecenzuję książkę Janusza Palikota pt. „Myśli o nowoczesnym biznesie” (Janusz Palikot, Krzysztof Obłój, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2005), którą napisał wspólnie ze znanym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Publikacja jest podzielona na refleksje o biznesie okiem praktyka – Palikota – oraz teoretyka – Obłója. Na blogu zrecenzuję jedynie część praktyczną. Janusz Palikot kwalifikuje się jako obiekt moich badań, gdyż w 2006 roku jego majątek wynosił około 300 mln PLN, co sytuowało go na 50 miejscu listy najbogatszych Polaków tygodnika „Wprost”[2]. Wchodząc do polityki, utracił większość swojego majątku, jednakże powoli stara się go odbudować. Swój wcześniejszy majątek zawdzięcza przede wszystkim inwestycjom w branżę alkoholową, był również aktywny w branży wydawniczej. Napisał sporo książek, do których wrócimy na blogu.

Filozofia istnienia firmy

Autor jest byłym politykiem, rzutkim biznesmenem oraz filozofem, dlatego podejście do biznesu, które prezentuje w książce, jest nasiąknięte filozofią. Zadaje ważne pytanie, nad którym wiele osób się nie zastanawia: czym właściwie jest firma? Stawia więcej pytań filozoficznych, takich jak: „Czy organizacje umierają? Czy tylko się zmieniają? Co jest podstawą tożsamości firmy? Teren jej działania? A może produkty lub technologia?”[3]. Palikot przytacza przykład swojej firmy AMBRA S.A, gdzie „Obecnie wytwarzane przez nas produkty nie są w niczym podobne do tych z początku lat dziewięćdziesiątych. W Ambrze już nie pracuje większość ludzi, którzy ją tworzyli. Nasz główny konkurent – Cin Cin – od 1997 jest częścią naszej organizacji. A jednak dla nikogo nie ulega wątpliwości, że Ambra wciąż żyje, tylko się zmienia”[4]. Autor podkreśla znaczenie osób, które są spiritus movens działania firmy: „Pierwotnym sensem założenia firmy jest wola konkretnych osób do wspólnego działania. Relacje z rynkiem i potencjał osób zgromadzonych w firmie decydują o tym, co ostatecznie składa się na wybór specjalizacji”[5]. W ten sposób de facto firma jest przedłużeniem filozofii myślenia założycieli i później w interakcjach wewnątrz firmy oraz ze światem zewnętrznym tworzy swoją odrębność, kulturę czy nawet symbole. Autor również wskazuje na patologię, kiedy firma staje się zbyt wielka (i często państwowa). Stwierdza: „Duże organizacje potrafią czerpać ze swoich zasobów i żyć własnym rytmem, niezależnie od stosunków z otoczeniem – nawet z rynkiem. Przykłady to oczywiście PKP i kopalnie. Oba przedsięwzięcia już dawno skończyły kontakt z rynkiem, mają negatywny wizerunek społeczny, a mimo to nie tylko trwają, a pozostają sobą. I to wystarcza, by trwać”[6].

Filozofia działania firmy

Oprócz kwestii: „dlaczego firma istnieje?”, autor zajmuje się wartościami oraz zasadami, które tworzy dane przedsiębiorstwo i jego otoczenie. Podaje przykład: „Nie interesuje mnie, co robi mój pracownik po wyjściu z pracy, jakie ma zainteresowania, poglądy polityczne itp. Taka opinia była jeszcze przed trzy, cztery laty uznawana za nowoczesną [książka wydana w 2005 roku (WD)]. Wynikało to z opozycji wobec systemu komunistycznego, który interesował się człowiekiem od rana do nocy. Oddzielenie sfery służbowej od prywatnej jawiło się jako coś normalnego”[7]. Jednakże się to zmienia i teraz firmy chciałyby przejąć nie tylko czas roboczy człowieka, lecz również przejąć jego myślenie, co doskonale opisał wybitny francuski socjolog Luc Boltanski w swojej nowej książce „Nowy duch kapitalizmu” (Luc Boltanski, Eve Chiapello, „Nowy duch kapitalizmu”, Oficyna Naukowa, 2022) . Bardzo wielu coachów, happinnes and culture managerów i innych pracowników obecnie działa w tym celu, aby pracownik mógł odnaleźć sens w pracy najemnej dla kapitalisty.

Decyzja, czy wnikać w życie prywatne pracowników czy nie, to jest jedna z kwestii, którą każda firma musi podjąć w ramach „mądrości zarządzania”, odpowiadając na pytania:

„1. Czy da się pogodzić wartości istniejące w biznesie z naszym całkowitym obrazem świata?
2. Czym jest praca?
3. Czy zasady, którymi kierujemy się w biznesie, tworzą spójny system wartości?
4. Czy rozważanie tych kwestii ma w ogóle jakiś walor praktyczny?”[8]

Kiedy firma odpowie sobie na te pytania, wtedy wybierze swoją własną mądrość zarządzania i standardy w niej panujące. Wówczas przełoży się to na decyzje praktyczne, np.: czy szkolimy pracowników za nasze pieniądze, czy przejmujemy wyszkolonych z rynku? Czy zwalniamy pracowników, czy raczej przesuwamy ich na innym miejsce? Każda firma inaczej zdefiniuje swoje odpowiedzi. Nawet badani przeze mnie miliarderzy mają odmienne filozofie, od „firma nie jest rodziną” (Netflix) do firm rodzinnych (LEGO).

Podsumowanie

Książka Janusza Palikota jest dość interesującym spojrzeniem na biznes od strony filozoficzno-praktycznej. Do autora i jego filozofii działania w biznesie będę jeszcze wracał na blogu przy okazji recenzji jego następnych książek. Palikot należy do grupy osób, które działają (lub działały) aktywnie zarówno na polu biznesu, jak i w polityce (choć w przypadku autora oznaczało to utratę większości majątku). W przeszłości opisywałem podobne osoby na blogu, w tym Donalda Trumpa i nadal osoby związane z polityką, a jednocześnie aktywne biznesowo, będą opisywane tutaj. Wkrótce zrecenzuję książki Obamów, a także księcia Harry’ego, który odnajduje się w show businessie.

Materiał edukacyjny:

Janusz Palikot opowiada o swojej historii w branży alkoholowej:


[1] Janusz Palikot, Krzysztof Obłój, „Myśli o nowoczesnym biznesie”, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2005, s. 45.

[2] Katarzyna Domagalska, „Przez karierę polityczną niemalże nie zbankrutował. Czym się zajmuje dziś Janusz Palikot?”, Onet Plejada 26.10.2020, link: Janusz Palikot – skandalista, wizjoner i milioner. Jak przebiegała jego kariera? – Plejada.pl.

[3] Janusz Palikot, Krzysztof Obłój, dz. cyt., s. 168.

[4] Tamże, s. 168.

[5] Tamże, s. 169.

[6] Tamże, s. 170.

[7] Tamże, s. 94.

[8] Tamże, s. 83.

Udostępnij: